Η Λαγιάλ Ασφούρ, νεαρή δασκάλα σε σχολείο της Παλαιστίνης, συλλαμβάνεται από τους Ισραηλινούς με την κατηγορία δήθεν υπόθαλψης νεαρού Παλαιστίνιου – χαρακτηρισμένου ως “τρομοκράτη”, και οδηγείται βίαια και με συνοπτικές διαδικασίες σε ισραηλινή φυλακή.
Η αποκάλυψη της εγκυμοσύνης της δεν πτοεί στο ελάχιστο τους διώκτες της. Η Λαγιάλ θα υποχρεωθεί να γεννήσει στη φυλακή, όπου και θα ζήσει στο πλάι της ο Νουρ για 24 μήνες.
Οι Ισραηλινοί θ’ αποσπάσουν βίαια το αγοράκι από τη μητέρα του μόλις κλείσει τα δύο• η Λαγιάλ θα συνεχίσει ν’ αντιστέκεται πίσω απ’ τα σίδερα από κοινού με τις συμπατριώτισσες συγκρατούμενές της.
Επανερχόμαστε στην ταινία της Μάι Μάσρι, προς τιμήν της ημέρας των Παλαιστινίων κρατουμένων (17 Απρίλη), με νωπό ακόμα τον χαμό του Ουαλίντ Ντάκα, του αγωνιστή του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, που άφησε την τελευταία του πνοή στις 7 Απριλίου – στα 62 του, όντας κρατούμενος σε ισραηλινή φυλακή επί 38 ολόκληρα χρόνια.
Πάνω από εννέα χιλιάδες Παλαιστίνιοι κρατούνται σε ισραηλινές φυλακές – εκ των οποίων 200 παιδιά κάτω των 12 ετών, σε άθλιες κυριολεκτικά συνθήκες: οι ξυλοδαρμοί, τα βασανιστήρια και οι βιασμοί, συχνά και μικρών παιδιών, είναι σε ημερήσια διάταξη. Μεταξύ των άλλων αθλιοτήτων, οι Ισραηλινοί αρνούνται να παραδώσουν σε 25 οικογένειες Παλαιστινίων τις σωρούς των νεκρών τους, βαρβαρότητα χωρίς προηγούμενο στην παγκόσμια ιστορία.
Ελπιδοφόρα λεπτομέρεια, χαρακτηριστική του πνεύματος αντίστασης των Παλαιστινίων: 50 παιδιά έχουν γεννηθεί ενώ ο πατέρας τους ήταν κρατούμενος, μεταξύ των οποίων και ο 6χρονος σήμερα γιος του Ουαλίντ Ντάκα. Οι Παλαιστίνιες μανάδες έβρισκαν τρόπο να συλλάβουν από τους κρατούμενους συντρόφους τους, κάτω από τη μύτη των Ισραηλινών φρουρών…
Για να έρθουμε όμως στην ταινία της Παλαιστίνιας Μάι Μάσρι, το “3000 νύχτες” αποτέλεσε το σκηνοθετικό ντεμπούτο της στη μεγάλη οθόνη, όντας ένα σημαντικό ντοκουμέντο για τις συνθήκες παράνομης σύλληψης και κράτησης της συντριπτικής πλειοψηφίας των Παλαιστινίων κρατουμένων.
«Απηχεί αυτό που συμβαίνει σήμερα στη Γάζα», λέει η ίδια η Μάσρι, αναφερόμενη στην επιλογή του θέματός της.
Η συνθήκη που προσεγγίζει η Μάσρι, είναι αυτή μιας ακραίας βαρβαρότητας από την πλευρά των διωκτών, της αήθους βίας ενός κράτους-τρομοκράτη, και από την άλλη, της αντίστασης αδάμαστων αντρών και γυναικών, που με τις πράξεις, τις αντιδράσεις, τη συλλογική στάση τους απέναντι στους Ισραηλινούς καταπιεστές τους, δηλώνουν κάθε στιγμή το πνεύμα στο οποίο υποκλίνεται η σύμπασα ανθρωπότητα: «Πεθαίνουμε αλλά δεν γονατίζουμε».
Η Μάσρι περιγράφει αυτήν τη συνθήκη με ντοκουμενταρίστικο ρεαλισμό, όπου η αντίθεση ανάμεσα στη φασίζουσα νοοτροπία των Ισραηλινών δεσμοφυλάκων και την περηφάνια των έγκλειστων Παλαιστινίων γυναικών, απηχείται απ’ την αρχή ως το τέλος της φορτισμένης αφήγησής της• τη διασπά περιστασιακά με έξοχες ονειρικές πινελιές: η σκηνή όπου το ξύλινο πουλάκι που αναπαύεται στην παλάμη του κοιμισμένου στο κελί αγοριού ζωντανεύει και πετά μακριά, συμβολική αντανάκλαση του “πετάγματος” του λαού προς την ελευθερία, κυριεύει την καρδιά κι αιχμαλωτίζει τις αισθήσεις. Επιλέγει παράλληλα να φωτίσει χωρίς κραυγαλέες αιχμές την αλληλεγγύη που συνέχει το λαό της και την ανθρωπιά που καλλιεργείται σχεδόν αντανακλαστικά. Τον Νουρ αγκαλιάζει προστατευτικά η στοργή όλων των “αδερφάδων” συγκρατουμένων της μητέρας του• γίνεται το παιδί ολονών. Μια ακόμα σκηνή που εγγράφεται ανεξίτηλα στη μνήμη του θεατή: Αυτή όπου οι Παλαιστίνιοι άντρες κρατούμενοι δηλώνουν τη συμπαράστασή τους στις συντρόφισσές τους απεργούς πείνας, σηκώνοντας κάτω απ’ τον φράχτη τις γροθιές τους. «Με το αίμα μας και την ψυχή μας σε λυτρώνουμε, Παλαιστίνη!»
Η ίδια η Μάσρι, από τους πρώτους Παλαιστίνιους κινηματογραφιστές που κατέγραψε τη ζωή στην Παλαιστίνη υπό ισραηλινή κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο στον Λίβανο, είναι αποκαλυπτική στις συνεντεύξεις της: «Κύρια έμπνευση για τo “3000 Νύχτες” υπήρξε η πραγματική ιστορία μιας νεαρής Παλαιστίνιας που γέννησε το παιδί της σε ισραηλινή φυλακή. […] Η εμπειρία της φυλακής κρούει μια δυνατή χορδή στην ψυχή των Παλαιστινίων, καθώς συνιστά μια εξαιρετικά ευρεία συλλογική εμπειρία. […] Πάνω από 800.000 άντρες, γυναίκες και παιδιά έχουν φυλακιστεί από το 1967 – 20% περίπου του πληθυσμού στις κατεχόμενες περιοχές. Εκατοντάδες παιδιά, κάποια τόσο μικρά όπως 12 χρονών, έχουν συλληφθεί από το ξεκίνημα του ξεσηκωμού του ντόπιου πληθυσμού, χώρια όσους έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί. […] Ο περιορισμός, τα όρια, τα τείχη, είναι μέρος της καθημερινότητας των Παλαιστινίων. […] Από τη 10ετία του ’70, πάμπολλες Παλαιστίνιες μητέρες έφεραν στον κόσμο τα παιδιά τους φορώντας χειροπέδες κι αλυσοδεμένες στα κρεβάτια τους. Γνώρισα κάποια απ’ αυτά τα παιδιά. […] Η γέννησή τους συνιστά ισχυρή μαρτυρία ελπίδας. […] Έχουμε την υποχρέωση να διατηρήσουμε τη μνήμη ζωντανή, να προάγουμε τις πολιτικές συζητήσεις και αντιπαραθέσεις μεταξύ των ανθρώπων, αξιοποιώντας την παγκόσμια γλώσσα του κινηματογράφου κι επίσης να εμπνεύσουμε τους ανθρώπους. Αυτός είναι ο ρόλος μας κι είναι μεγάλος.
24 διεθνείς βραβεύσεις γι’ αυτήν την αξιοθαύμαστη από κάθε άποψη κινηματογραφική κατάθεση, φάρο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του συλλογικού είναι.
