Από την αρχή της -καταστροφικής (και) για τον πολιτισμό- τετραετίας Μητσοτάκη και Μενδώνη, κηρυγμένος από την πλευρά της κυβέρνησης πολιτιστικός στόχος και στοίχημα εξυγίανσης και εκσυγχρονισμού ήταν η μετατροπή των κρατικών Μουσείων σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ). Ήδη από το 2020 μια σειρά από σωματεία του Πολιτισμού, μεταξύ των οποίων ο ΣΕΚΑ, ο ΣΕΑ, το ΠΣΕΠ ΥΠΠΟ, ο Ενιαίος Σύλλογος, η ΠΕΣΑ, ο ΠΑΣΥΠΑΤΕ, πήραν πρωτοβουλίες και διαμόρφωσαν μέτωπο συνεννόησης και αγώνα ενάντια στους αντι-πολιτιστικούς σχεδιασμούς. Το γεγονός ότι από νωρίς, ακόμα και μέσα σε συνθήκη πανδημίας, οι υπερασπιστές του Πολιτισμού βγήκαν μπροστά, καθυστέρησε την υλοποίηση της μουσειακής αντιμεταρρύθμισης.
Η μετατροπή των κρατικών Μουσείων σε ΝΠΔΔ, πρακτικώς σημαίνει ότι ο χώρος του Πολιτισμού παραδίδεται σιγά σιγά στην ιδιωτική σφαίρα, ενώ εγκαινιάζεται μια σειρά αρκετά χειρότερων συνθηκών και για τους εργαζόμενους στα Μουσεία, αλλά και για τις ίδιες της αρχαιότητες. Βασικά ζημιωμένος είναι ο ελληνικός λαός και τα σταθερά και κινητά μνημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Η μετατροπή των κρατικών Μουσείων σε ΝΠΔΔ, πρακτικώς σημαίνει φυτευτές από τον εκάστοτε υπουργό Διοικήσεις Μουσείων, με ενδεικτική πλέον πρόσφατη μεταγραφή στη διοίκηση του Νέου Μουσείου Ακρόπολης τη Μαριάννα Βαρδινογιάννη, η οποία ήρθε να κάνει παρέα στον Κώστα Μπακογιάννη, προκειμένου από κοινού να συντονίσουν την πολιτιστική πολιτική ενός εκ των σημαντικότερων μουσείων της χώρας. Η μετατροπή των κρατικών Μουσείων σε ΝΠΔΔ, πρακτικώς σημαίνει βήμα, αν όχι άλμα, εμπορευματοποίησης και τουριστικοποίησης του Πολιτισμού.
Περιττό είναι να σημειωθεί ότι ο αντιπολιτιστικός κατήφορος έρχεται χέρι χέρι με την αισθητική του κιτς, με τη λογική των μπρελόκ και τα αναμνηστικά τσολιαδάκια, με την αντίληψη του αρχαίου μνημείου ως ντεκόρ στις τουριστικές μπίζνες και στα πάρτι των ιδιωτών.
Πρέπει να αναφερθεί ότι η μάχη για τη μη μετατροπή των Μουσείων ένωσε τους εργαζόμενους και τους συλλόγους τους στον Πολιτισμό, και τους έβγαλε μαζικά στους δρόμους, ακόμη και σε αγωνιστικά ραντεβού μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου. Το γεγονός αυτό, είναι πραγματικά σημαντικό, και γεμίζει τους εργαζόμενους και τα σωματεία με πεποίθηση.
Κομμάτι ενός συνολικού αγώνα που δόθηκε, οι τοποθετήσεις των εκπροσώπων των σωματείων στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, ενάντια στη μετατροπή των Μουσείων. Εκ μέρους του ΣΕΚΑ, τοποθετήθηκε ο πρόεδρος του συλλόγου, Δ. Κουφοβασίλης, σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι η υπουργός το 2006, από άλλη θέση (ήταν γενική γραμματέας του Υπουργείου με κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ), ήταν αντίθετη στη μετατροπή των Μουσείων σε νομικά πρόσωπα. Η υπουργός στη συνέχεια της συζήτησης στη Βουλή πήρε τον λόγο και παραδέχτηκε ότι ήταν υπέρ των κρατικών Μουσείων, αλλά αναγνωρίζοντας την καλή λειτουργία του Νέου Μουσείου Ακρόπολης, που είναι ΝΠΔΔ, …άλλαξε άποψη.
Λίγες ημέρες μετά, το Μουσείο Ακρόπολης ετοιμαζόταν να εορτάσει την …Τσικνοπέμπτη, δίνοντας κυριολεκτικά και μεταφορικά, μια γεύση για το πώς οραματίζονται οι άριστοι τη λειτουργία των Μουσείων.
Η παρέμβαση του προέδρου του ΣΕΚΑ, Δ. Κουφοβασίλη, στη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, στις 07/02/23, αναφορικά με το νομοσχέδιο μετατροπής των Μουσείων σε ΝΠΔΔ:
Αξιότιμοι κκ καλημέρα σας,
ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων (Σ.ΕΚ.Α.) είναι ομόθυμα και ομόφωνα ενάντια στη μετατροπή των 5 μεγάλων κρατικών Μουσείων σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Θεωρούμε ότι έχει σημασία να ειπωθεί ότι από τις αποφάσεις των πρωτοβάθμιων σωματείων του Πολιτισμού, όπως είναι ο ΣΕΚΑ, μέχρι τα ψηφίσματα που εγκρίθηκαν από ομόφωνα Σώματα Συνελεύσεων Εργατικών Κέντρων, όπως στην πρόσφατη περίπτωση του ΕΚΑ, είναι σύσσωμο και χωρίς αστερίσκους το αίτημά μας να μη προχωρήσει η μεταρρύθμιση.
Ως προς το επίδικο της μη μετατροπής, βρισκόμασταν στο πλευρό της σημερινής υπουργού Πολιτισμού όταν το 2006, από άλλη πολιτική θέση, επιχειρηματολογούσε ενάντια στη μετατροπή του καθεστώτος των Μουσείων. Βρισκόμασταν στο πλευρό του σημερινού υπουργού Ανάπτυξης, όταν το 2009, από άλλη πολιτική θέση, επιχειρηματολογούσε ενάντια στο πρωτοφανέρωτο τότε καθεστώς του Νέου Μουσείου Ακρόπολης.
Μέχρι σήμερα, το μοναδικό Μουσείο που έχει λειτουργήσει με το Καθεστώς του ΝΠΔΔ είναι αυτό του Νέου Μουσείου Ακρόπολης. Ως προς αυτό, ο ομιλών δημοσίευε πριν δύο χρόνια στον τύπο (15/02/2021) ανοιχτή επιστολή προς την υπουργό, «για την επιτακτικότητα μετατροπής του Νέου Μουσείου Ακρόπολης σε Δημόσιο Μουσείο». Η πρόσφατη επιστολή εργαζομένων του ΝΜΑ επαληθεύει, ανάμεσα στα άλλα, ότι το Μουσείο είναι εκπληκτικό για τα εκθέματά του, όχι όμως για τη μουσειακή πολιτική του, όχι για τη διαχείριση του απομακρυσμένου από την Αρχαιολογική Υπηρεσία πλούτου του, όχι για τις εργασιακές σχέσεις που έχει προωθήσει. Σίγουρα όχι για τον προσανατολισμό που υπηρετεί:
«μανιτάρια πλευρώτους μπουρδέτο με ταλαγάνι, λιαστή ντομάτα και μπέικον βινεγκρέτ» και «παραδοσιακός τραχανάς με χειροποίητο λουκάνικο κόκκορα που θυμίζει την παστιτσάδα, με μια πινελιά από ανεβατό τυρί Γρεβενών», αυτή είναι η νέα μουσειακή πολιτική, η οποία αναπτύσσεται στα περίπου 1.000 τ.μ. εστιατορίου και καφέ του Νέου Μουσείου Ακρόπολης, δίπλα στα 14.000 τ.μ. εκθεμάτων, τα οποία μετατρέπονται, υποβαθμίζονται σε ντεκόρ. Ας σημειωθεί ότι παρά την προβολή που έχει γνωρίσει το ΝΜΑ, το παλαιό Μουσείο είχε περισσότερους επισκέπτες.
Όμως σε κάθε περίπτωση, τα έσοδα των «πέντε εμβληματικών μουσείων» δεν είναι «έσοδά τους», δεν πραγματοποιούνται ερήμην της ελληνικής αρχαιολογίας ούτε της διαχείρισης του πολιτισμικού αποθέματος στη χώρα. Τα μουσεία δεν είναι μπαρ ή εστιατόρια, να επιζητεί το καθένα τη δική του οικονομική επιβίωση έναντι των άλλων (το οποίο πρακτικώς σημαίνει ότι, εάν αποτύχουν, μπορεί να κλείσουν). Με την εγκατάλειψη των Μουσείων στις τύχες τους, δεν λύνουμε τα όποια προβλήματά τους. Το μόνο που πετυχαίνει το κεντρικό κράτος δια της οδού αυτής, είναι να αποποιείται κάθε ευθύνης του σε σχέση με τη διαχείριση της κληρονομιάς.
Τέλος, θα θέλαμε να σημειώσουμε ότι με το νομοσχέδιο αυτό εισάγεται για πρώτη φορά στη μουσειακή πολιτική του κράτους η έννοια του «εθελοντισμού». Τον εθελοντισμό αυτόν τον έχουμε γνωρίσει από την περίπτωση της Βρετανίας. Προσπερνώντας γρήγορα το γεγονός ότι με τη θέσπισή του σε ένα νομοσχέδιο, ο εθελοντισμός, η αληθινή έννοια του εθελοντισμού, ήδη νοθεύεται, ως Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων, με εκατοντάδες άνεργα μέλη μας, μακριά από το αναφαίρετο δικαίωμά μας στη μόνιμη και σταθερή εργασία, έναν μήνα πριν από τον διαγωνισμό του ΑΣΕΠ που θα επιφυλάξει 0,3 θέσεις αρχαιολόγων ανά νομό της χώρας, εκφράζουμε την πλήρη και κατηγορηματική αντίθεσή μας στο σύνολο της επιχειρούμενης μουσειακής – πολιτιστικής μεταρρύθμισης.
Από την πλευρά των συμβασιούχων αρχαιολόγων, οι οποίοι δεν υπάρχουν ούτε για δείγμα ως εργαζόμενοι στα κρατικά Μουσεία, και άρα, ελπίζουμε, δεν θα κατηγορηθούμε και εμείς, αδίκως, ότι το κάνουμε για να κοιτάξουμε την περίπτωσή μας, δηλώνουμε λοιπόν την κατηγορηματική εναντίωσή μας στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο.
Μολονότι υπάρχουν δεκάδες επιστημονικοί σύλλογοι και συνδικαλιστικές οργανώσεις όλων των βαθμίδων, και εκατοντάδες αντίστοιχες αποφάσεις, επιστολές, ψηφίσματα, ενάντια στην επιχειρούμενη μεταρρύθμιση, ΔΕΝ υπάρχει ούτε μισή συλλογικότητα, ούτε μισός επιστημονικός φορέας, που να έχει ταχθεί υπέρ της μετατροπής των Μουσείων. Θεωρούμε ότι στα μάτια και στην καρδιά της κοινωνίας είναι απολύτως απονομιμοποιημένο ένα τέτοιο εγχείρημα, και καλούμε την κυβέρνηση να αποσύρει το νομοσχέδιο.
